Ozempic: echt een dieetwondermiddel of lege doos?

Ooit al gehoord: ‘ik zet spuitjes om af te vallen.’? Dit is waar het over gaat! Ozempic is een farmaceutisch middel met de werkzame stof semaglutide en wordt voornamelijk gebruikt bij Diabetes patiënten met type 2 als aanvulling op voedingsaanpassingen en lichaamsbeweging.

Ozempic is voor 94% gelijk aan het menselijke verzadigingshormoon (GLP-1) en bootst het ook na. Je verzadigingshormoon wordt aangemaakt door de darmen als reactie op een maaltijd. De spuitjes zorgen dus op die manier voor een vertraging van de maaglediging en onderdrukken je hongergevoel.

In een lagere dosis zijn veel diabetes patiënten enorm geholpen met Ozempic maar sinds kort wordt het ook off-label voorgeschreven bij overgewicht en obesitas om af te vallen. Off-label? Voor patiënten zonder diabetes wordt het middel niet terugbetaald en betaal je €102,98 per maand.

Ozempic belooft een gemiddeld gewichtsverlies van 15% van het lichaamsgewicht bij 68 weken gebruik en het zou een positief effect hebben op cardiovasculaire gezondheid (hart en bloedvaten) bij patiënten met een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten (volgens SCORE-tabel).

Meer dan 10% heeft last van misselijkheid (17-19,9%) en/of diarree (12,2-13,3%). 1 tot 10% heeft last van duizeligheid, braken, maagontstekingen, reflux, oprispingen, obstipatie, winderigheid, vorming van galstenen (gekende bijwerking bij snel gewicht verliezen), vermoeidheid en buikpijn of ongemak. Af en toe (0,1-1%) krijg je te maken met overgevoeligheid (huiduitslag), veranderende smaak, acute pancreatitis, stijging van de hartslag en lokale reacties op de injectieplaats.

Patiënten met een lager lichaamsgewicht ondervinden meer bijwerkingen. Studies wijzen uit dat 6,1% patiënten met de behandeling stopt omwille van bijwerkingen bij een dosis van 1mg. Bij een dosis van 2mg stijgt dat cijfer naar 8,7% van de patiënten.

Zoals vermeld, belooft Ozempic het gewichtsverlies van 15% na 68 weken. Een snelle rekensom later betekent dat dat je 15 à 16 maanden spuitjes zet aan €102,98 per maand. Om 15% gewicht te verliezen ben je dus €1.647,68 kwijt. Voor een product waarvan de lange termijn resultaten niet bekend zijn (daarover later meer).

Er zijn al wat studies gedaan over het effect van Ozempic op lichaamsgewicht bij mensen met obesitas. Om eerlijk te zijn: ik neem het woord obesitas absoluut niet graag in de mond. Het zorgt voor een stigmatisering van mensen op basis van gewicht. Maar, dat even terzijde.

Tijdens studie 1 wordt de werking van semaglutide (de werkzame stof in Ozempic) in combinatie met een dieet (gezonde voeding) en beweging onderzocht.

Methode? 129 klinische centra in 16 landen bij 1961 deelnemers met BMI > 30 of BMI > 27 met één risicofactor. 1306 deelnemers kregen de spuitjes. 655 deelnemers kregen de placebo, allemaal in combinatie met levensstijl veranderingen.

Demografische gegevens? De deelnemers hadden een gemiddelde leeftijd van 46 jaar met een gemiddeld gewicht van 105,4kg en gemiddeld BMI van 37,8 en buikomtrek van 114,7cm.

Resultaten? Studie 1 toont aan dat de deelnemers met de werkbare stof gemiddeld 14,9% gewicht verliezen in vergelijking met 2,4% bij enkel levensstijl veranderingen.

In studie 2 wordt het effect op het lichaamsgewicht onderzocht met een wekelijkse injectie, 68 weken intensieve gedragstherapie en een strikt dieet van 1000-1200 kcal/dag dat na 8 weken oploopt tot 1200-1800kcal/dag + het opbouwen van fysieke activiteit.

Methode? 611 deelnemers in 41 centra in USA, 407 kregen de werkzame stof en 204 de placebo.

Demografische gegevens? 81% vrouwen, gemiddeld 46 jaar met een gemiddeld gewicht van 105,8 kg, BMI 38 en buikomtrek van 113 cm.

Resultaten? Na 68 weken is er gewichtsverlies van gemiddeld 16% in vergelijking met 5,7% bij de placebogroep.

Sidenote: 15% had gedurende de volledige studie last van misselijkheid. Het is een korte studie dus er is geen bewijs dat het gewichtsverlies nadien kan behouden worden. We weten ook al uit verschillende studies dat een zwaar dieet geen gewichtsverlies betekent op lange termijn, eerder een aanslag op je lichaam en metabolisme.

Studie 3 bestudeert deelnemers die stoppen na 20 weken met de werkzame stof in vergelijking met deelnemers die gedurende 68 weken de werkzame stof geïnjecteerd krijgen. Beide groepen ondergaan levensstijl veranderingen (500kcal deficit + 150 minuten beweging/week) met 7 weken follow-up.

Methode? 73 sites in 10 landen onderzochten 803 deelnemers waarvan 535 de volledige kuur kregen en 268 deelnemers stopten na 20 weken.

Demografische gegevens? Gemiddelde 46 jaar met een gewicht van 107,2, BMI 38,4 en buikomtrek 115,3.

Resultaten? Deelnemers die de volledige kuur deden, daalden 7,9% in lichaamsgewicht. Deelnemers die stopten na 20 weken stegen 6,9% in lichaamsgewicht. 82,4% komt zijn gewicht terug bij na de 20 weken stop in vergelijking met 15,2% bij de volledige kuur.

Op lange termijn zijn er nog geen risico’s bekend maar de lange termijn studies lopen op dit moment nog. Het is dus nog onduidelijk of je effectief verder geholpen bent na 68 weken. De kans bestaat nog steeds dat (zie studie 3) je na 68 weken het gewicht opnieuw bijkomt zoals de deelnemers na 20 weken ervaarden.

Alle studies werden tot nu toe uitgevoerd in combinatie met (zeer) drastische levensstijl veranderingen waarvan we weten dat ze vaak maar op korte termijn zijn vol te houden. Zoals eerder vermeld zijn er véél studies die aangeven dat focussen op restricties én gewicht op lange termijn niet bevorderlijk is voor je mentale en fysieke gezondheid.

In welke mate Ozempic ook werkzaam is zonder deze levensstijl veranderingen, is nog onduidelijk. Dus ik stel me ook vragen bij dit ‘wondermiddel’. Als deze veranderingen niet bij jou persoonlijk passen, is het ook heel moeilijk om deze vol te houden na de kuur, met gewichtstoename als gevolg.

Toen ik op Instagram een oproep deed naar ervaringen van huisartsen, apothekers en gebruikers kreeg ik zeer uiteenlopende verhalen. Maar opnieuw: het is een recente hype, dus we kunnen op dit moment geen lange termijn conclusies trekken. Het wordt wel een zeer groot moreel dilemma wanneer mensen het gaan gebruiken omdat ze veel op restaurant gaan en op die manier willen compenseren, met als gevolg dat de diabetes patiënten (voor wie het medicijn bedoeld is) er geen meer kunnen krijgen.

Ik hoef je niet duidelijk te maken dat dit natuurlijk haaks staat op de Healthy Habits visie. Ozempic maakt een verzadigingshormoon aan en onderdrukt op die manier je honger. De basis van intuïtief eten is opnieuw leren luisteren naar je lichaam en proberen je honger en verzadiging signalen op te vangen (hoe je dat doet lees je hier). Ozempic dient ook niet om snel even een aantal kilo’s kwijt te raken voor een trouwfeest of vakantie. Je krijgt deze kilo’s sowieso terug met een grote kans op een verstoorde relatie met eten.

Als er bij mensen bariatrische heelkunde wordt overwogen, is het in overleg met de arts beter om eerst Ozempic te proberen – maar blijf er van bewust dat je hiermee niets aan je mentale kijk naar voeding verandert en het niet als wondermiddel mag aanzien worden.

Blog i.s.m. huisarts in opleiding Dr. Josephine Platteeuw.

Perreault L. Obesity in adults: Drug therapy [Internet]. 2022. Available from: https://www-uptodate-com.kuleuven.e-bronnen.be/contents/obesity…h_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1OfficialreprintfromUpToDatewww.uptodate.com
CHMP. BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN.
Wilding JPH, Batterham RL, Calanna S, Davies M, van Gaal LF, Lingvay I, et al. Once-Weekly Semaglutide in Adults with Overweight or Obesity. New England Journal of Medicine. 2021 Mar 18;384(11):989–1002.
Davies M, Færch L, Jeppesen OK, Pakseresht A, Pedersen SD, Perreault L, et al. Semaglutide 2·4 mg once a week in adults with overweight or obesity, and type 2 diabetes (STEP 2): a randomised, double-blind, double-dummy, placebo-controlled, phase 3 trial. The Lancet. 2021 Mar 13;397(10278):971–84.
Wadden TA, Bailey TS, Billings LK, Davies M, Frias JP, Koroleva A, et al. Effect of Subcutaneous Semaglutide vs Placebo as an Adjunct to Intensive Behavioral Therapy on Body Weight in Adults with Overweight or Obesity: The STEP 3 Randomized Clinical Trial. JAMA – Journal of the American Medical Association. 2021 Apr 13;325(14):1403–13.
Rubino D, Abrahamsson N, Davies M, Hesse D, Greenway FL, Jensen C, et al. Effect of Continued Weekly Subcutaneous Semaglutide vs Placebo on Weight Loss Maintenance in Adults with Overweight or Obesity: The STEP 4 Randomized Clinical Trial. JAMA – Journal of the American Medical Association. 2021 Apr 13;325(14):1414–25.